Kaarsen en dennennaalden

Advent 2022 – Afl. 6

“God geeft mensen nieuwe hoop en verwachting. En ik bid dat Hij jullie zal vervullen met pure blijdschap en vrede door jullie geloof. Dan zullen jullie door de kracht van de Heilige Geest steeds sterker worden, zodat jullie kunnen volhouden”.
— Romeinen 15:13 
 
Nacht is om de huizen heen
Dood is in de bomen
Straat is uitgestorven steen
Tot er licht zal komen
Jan Duin

Eens zal het licht hier schijnen,
Van oost tot west van zuid tot noord
Dan zullen schaduwen verdwijnen
Bob Dylan

Uit uw hemel zonder grenzen komt gij tastend aan het licht
Met een naam en een gezicht, even weerloos als wij mensen.
Huub Oosterhuis

De Advent begint op de zondag die het dichtst ligt bij het feest van Sint-Andreas (30 november), soms dus al eind november, nog vóór Sinterklaas. Zoals dit jaar dus. De advent telt in ieder geval altijd vier zondagen, maar omdat Kerstmis niet per se op een zondag valt, kan het aantal weekdagen verschillen, de Advent duurt op zijn kortst drie weken en één dag.

De advent is vorige zondag, de vierde zondag voor Kerstmis, begonnen. Maar je hebt geen kalender nodig om te weten dat Kerstmis nadert. Aan huisdeuren duiken hoe langer hoe vaker adventskransen op, ook in je kerk verschijnt er misschien een prachtige krans, in onze gemeente alleszins wel. En elke week mogen de kleinste kinderen bij ons, en waarschijnlijk ook wel bij jullie, een van de vier kaarsjes aansteken?
Maar waar komt de traditie eigenlijk vandaan? Wel, de adventskrans komt uit 1839, toen de Duitse theoloog Johann Hinrich Wichern hem introduceerde als onderdeel van zijn zendingswerk in de buurt van Hamburg. Misschien moeten wij ook eens proberen de advent in een getuigende context te plaatsen? Wichern bekommerde zich alleszins in zijn bediening om de kinderen uit arme gezinnen. Hij bouwde in 1833 een boerenschuur net buiten de stad als toevluchtsoord. Vandaag is dit gebouw nog altijd te bezoeken en staat het bekend als het Rauhes Haus. Kinderen kregen hier te eten en volgden er lessen.
Die krans van Wichern had vier grote kaarsen (een voor elke zondag van de advent) en een aantal kleinere, rode kaarsen. De adventskrans is rond en symboliseert zo de aarde. Wichern maakte zijn eerste adventskrans van een oud wagenwiel, wat erop duidt dat hij met een schuin oog naar al bestaande tradities gekeken had. Die wagenwiel-traditie wordt namelijk in oudere bronnen ook al genoemd. In de middeleeuwen werd de adventskrans bijvoorbeeld gezien als het wiel van het jaar, dat op de donkerste dag zijn rondgang had voltooid en de zon en het licht terug zou brengen. De lichttraditie heeft natuurlijk ook de verwijzing in zich naar de komst van Jezus als Licht van de Wereld. Enkele van de teksten die daarnaar verwijzen zijn: 'De nacht loopt ten einde, de dag breekt aan' (Rom 13,12) en 'Het volk dat ronddwaalt in het donker ziet een helder licht. Over hen die wonen in een land vol duisternis gaat een stralend licht op' (Jes 9,1).
In de geboorte van Jezus herkennen we de menswording van God in de wereld. Hij is voor ons, christenen, een 'lichtend' voorbeeld om naar te leven. Jezus' daden werden door mensen als een: 'Licht in de duisternis' van hun bestaan ervaren. In hem herkenden ze Gods 'licht' voor de mensen.
Pas in 1860 bedekte hij het wiel met dennentakken. De naalden deden denken aan de doornenkroon op het hoofd van Jezus bij de kruisiging. Wat wij soms vergeten bij het maken van onze kransen is de laatste kaars die erop thuishoort. Een witte kaars wordt traditioneel aangestoken op 25 december en die wordt dan in het midden van de kroon geplaatst. Met deze kaars, die totale zuiverheid symboliseert, wijzen we naar de komst en aanwezigheid van de totaal zuivere Jezus Christus. Die Jezus die door God naar ons gezonden werd om ons te reinigen, om ons proper te maken voor een grootse ontmoeting met onze Vader in de hemel.

Wat betekent dit eigenlijk voor ons vandaag?
• “Duisternis, nacht”: we kennen het allemaal. Niet alleen letterlijk, maar vooral ook emotioneel, lichamelijk, relationeel.
• “Dennennaalden”: Kennen we niet allemaal de pijnlijke naalden waarmee het leven ons geregeld laat kenis maken?
• “Kaarsen, lichtflikkeringen”: ja, we weten hoe die kunnen glanzen in het donker. Veel belovend, maar wordt die belofte vervuld?
• “Ronddwalen in het duister”: natuurlijk ben ook jij daar geweest, in dat duister. Misschien ben jij daar zelfs nu. Dan is het komende Licht voor jou des te belangrijker natuurlijk.
• “Jezus’ doornenkroon”: neen, het belang daarvan kunnen wij niet inschatten. Maar wel wat die kroon als symbool betekent: onze verzoening met onze Schepper.
• “De witte kaars centraal in de adventskrans”: oh ja, die kennen we! Dat hoop ik tenminste, dat elke lezer van deze overdenking die herkent als de totale, volmaakte zuiverheid die alleen in en via Jezus naar ons kan toekomen. Ja, KAN, en zelfs WIL komen. Verwelkom het dan, dat schitterende Licht dat Jezus is.
“Dood, waar is uw prikkel? Hel, waar is uw overwinning? De prikkel nu des doods is de zonde, en de kracht der zonde is de wet. Maar Gode zij dank, die ons de overwinning geeft door onze Here Jezus Christus.”
1 Korinthiërs 15:55-57

Karel Buntinx