De Brandstapel in Brussel

Het verhaal van 2 martelaren in 6 audio-columns

Onvergetelijke gebeurtenissen uit de geschiedenis worden geregeld uitgebreid herdacht. Soms gaat dat over een glorieuze episode, soms over een drama. Wat er 500 jaar geleden op de Brusselse Grote Markt gebeurde, was zo’n drama – maar het had misschien toch ook iets glorieus in zich … Het was 1523, de tijd van de Reformatie. In Europa stonden voor- en tegenstanders oog in oog. Vurige discussies werden gevolgd door echte vlammen. En de eerste slachtoffers kwamen uit Vlaanderen …

Verbolgen door de schaamteloze aflaathandel, schreef Maarten Luther in 1517 zijn 95 stellingen tegen deze lucratieve activiteit van de kerk. Dat werd het begin van een grootschalige hervormingsbeweging. Meer en meer misstanden in de kerk werden aangeklaagd en de focus van het protest werd steeds ruimer. Het nieuws verspreidde zich snel – met dank aan de pas uitgevonden boekdrukkunst. Maar de communicatie verliep ook langs interne kanalen.

Zo arriveerde de boodschap in het Antwerpse Augustijnerklooster. De monniken die instonden voor de pastorale zorg in de stad, waren het roerend eens met het standpunt van hun orde-genoot uit Duitsland: vergeving van zonden komt door oprecht berouw, niet door het kopen van een aflaat.

De kerk van Rome – die de inkomsten hard nodig had voor de bouw van de Sint-Pieterskerk – zag de zaken anders. Luther werd vogelvrij verklaard. Ook wie zijn mening deelde, liep gevaar. De Antwerpse kloosteroverste Hendrik van Zutphen wordt gearresteerd. Er komt onmiddellijk reactie van zijn stadsgenoten: Griet Boonams, bijgenaamd Dulle Groet, mobiliseert een grote groep vrouwen. Samen bevrijden ze de onfortuinlijke prior. Hij weet te ontsnappen naar het buitenland en ontloopt zo een zekere veroordeling. De andere monniken hebben minder geluk: ze worden opgepakt en kunnen kiezen: hun ‘ketterse opvattingen’ herroepen of ter dood veroordeeld worden. Uiteindelijk blijven twee kloosterlingen standvastig: Hendrik Vos en Jan Van den Esschen. Ook na lang aandringen van Brabants raadsheer en inquisiteur Frans Van der Hulst weigeren ze te zeggen dat ze het bij het verkeerde eind hadden. Dan valt het verdict: de brandstapel. Terwijl de vlammen oplaaien reciteren ze het credo en heffen ze samen het Te Deum aan. Het massaal aanwezige publiek ziet hoe twee mannen waardig en sereen de dood ingaan. Liever dat dan de waarheid te verloochenen …

TWR maakte rond dit gebeuren een podcastreeks in de vorm van 6 audiocolumns. Verschillende academici van protestantse, katholieke en evangelische zijde (dr. Johan Temmerman, dr. Dick Wursten, dr. Gert Gielis, dr. Eddy Delameillieure en dr. Chris Velleman) belichten elk een aspect van het verhaal van de zomer van 1523 – en daarna. Beluister deze beschrijvingen via deze link.
https://www.medianetwerk.vlaanderen/luister/twr/te-vuur-en-te-zwaard